Gia sư TPHCM giới thiệu với các bạn một tác phẩm có cốt truyện chương trình ngữ văn lớp 12. Đó là CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA của tác giả NGUYỄN MINH CHÂU
I. Tác giả NGUYỄN MINH CHÂU
- Nguyễn Minh Châu ( 1930- 1989), quê Nghệ An.
- Sự nghiệp sáng tác chia 2 giai đoạn:
+ Trước 1975: văn chương đậm chất sử thi và cảm hứng lãng mạn.
+ Sau 1975: chuyển sang cảm hứng thế sự. Được xem là người mở đường tài năng và tinh anh cho văn học Việt Nam thời kì đổi mới.
II. Tác phẩm: Chiếc thuyền ngoài xa
1. Hoàn cảnh sáng tác:
- Viết 8/1983, in đậm phong cách tự sự- triết lí của NMC.
- Lúc đầu in trong tập Bến quê, sau đó in ở tập truyện cùng tên.
2. Ý nghĩa nhan đề:
Hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa:
- Chỉ bức tranh nghệ thuật tuyệt đẹp mà thiên nhiên ban tặng, mang đến bao cảm xúc, rung động cho người nghệ sĩ. Ở góc nhìn cận cảnh nó là bức tranh nghiệt ngã của cuộc sống đời thường.
- Từ đó, thể hiện hàm ý sâu xa:
+ Gợi ý về cự li, khoảng cách nhìn ngắm đời sống của mỗi người, đặc biệt là người nghệ sĩ.
+ Khái quát mối quan hệ gắn bó khắng khít giữa nghệ thuật và đời sống.
3. Nội dung:
a.Hai phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng:
-Bức tranh nghệ thuật chứa đựng chân lí của sự toàn thiện…
-Bức tranh hiện thực đời sống bạo lực gia đình phi nhân tính…
-> Cuộc đời chứa đựng nhiều nghịch lí, mâu thuẫn; không thể đánh giá con người, cuộc sống ở dáng vẻ bên ngoài mà phải đi sâu tìm hiểu bản chất bên trong.
b. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện:
- Câu chuyện về cuộc đời nhiều bí ẩn, éo le của người đàn bà hàng chài nghèo khổ lam lũ…
- Câu chuyện đã giúp nghệ sĩ Phùng hiểu về:
+ Người đàn bà hàng chài với vẻ đẹp mẫu tính: thấu hiểu lẽ đời, tâm hồn đẹp đẽ, giàu đức hi sinh và lòng vị tha…
+ Người chồng của chị: hoàn cảnh, tính cách…
+Chánh án Đẩu: thiện chí, tốt bụng, muốn bảo vệ con người bằng luật pháp; nhưng thiếu vốn sống, thiếu kinh nghiệm thực tế…
+Chính mình: quan tâm, sẵn sàng làm tất cả vì sự công bằng, nhưng đơn giản trong cánh nhìn nhận, suy nghĩ…
-> Đừng nhìn cuộc đời, con người một cách phiến diện, đơn giản, phải đánh giá sự việc hiện tượng trong các mối quan hệ nhiều chiều…
c. Tấm ảnh được chọn trong bộ lịch năm ấy…
-> Nghệ thuật chân chính không thể tách rời, thoát li cuộc sống. Nghệ thuật chính là cuộc đời và phải vì cuộc đời.
*Giá trị nhân đạo mới mẻ, sâu sắc: lên án bạo lực gia đình, cảm thông và lo lắng cho số phận bất hạnh của những con người nghèo khổ, đặc biệt những đứa trẻ sống trong bạo lực, chỉ ra một nguy cơ đáng sợ: nếu không giải thoát con người khỏi đói nghèo thì không tiêu diệt được bạo lực gia đình, nếu không có môi trường sống tốt thì nhân cách trẻ thơ bị ảnh hưởng.Những chiêm nghiệm của nhà văn về nghệ thuật và cuộc sống: người nghệ sĩ phải có cái nhìn toàn diện, nghệ thuật chân chính phải từ cuộc đời và vì cuộc đời.
4. Nghệ thuật.
-Xây dựng tình huống truyện độc đáo, có ý nghĩa khám phá, nhận thức.
- Lựa chọn ngôi kể, điểm nhìn thích hợp, xây dựng nhân vật đậm nét.
- Ngôn ngữ nhân vật sinh động, phù hợp với tính cách. Lời văn giản dị mà sâu sắc, đa nghĩa.
Nội dung truyện ngắn CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Để có thể xuất bản một bộ lịch nghệ thuật về thuyền và biển thật ưng ý, trưởng phòng đề nghị nhiếp ảnh Phùng đi thực tế chụp bổ sung một bức ảnh với cảnh biển buổi sáng có sương mù. Nhân chuyến đi thăm Đẩu, người bạn chiến đấu năm xưa, giờ đang là chánh án tòa án huyện, Phùng đi tới một vùng biển từng là chiến trường cũ của anh thời chống Mĩ. Phùng đã “phục kích” mấy buổi sáng mà chưa chụp được bức ảnh nào. Sau gần một tuần lễ suy nghĩ, tìm kiếm, Phùng quyết định thu vào tờ lịch tháng bảy năm sau cảnh thuyền đánh cá thu lưới vào lúc bình minh. Phùng đã chụp được một bức ảnh thật đẹp và toàn bích. Nhưng anh không ngờ chính từ chiếc thuyền ngoài xa thật đẹp ấy lại bước xuống một đôi vợ chống hàng chài và lão đàn ông thẳng tay quật vợ chỉ để giải tỏa nỗi uất ức, buồn khổ của mình. Phùng chưa kịp xông ra can ngăn thì thằng Phác, con lão, đã kịp tới để che chở người mẹ đáng thương. Biết Phùng chứng kiến sự tàn bạo của cha mình, thằng bé Phác đâm ra căm nghét anh. Ba hôm sau, cũng trong làn sương sớm, Phùng lại chứng kiến cảnh lão đàn ông đánh vợ, cảnh cô chị gái tước đoạt con dao mà đứa em trai định dùng làm vũ khí để bảo vệ mẹ. Không thể nén chịu hơn được nữa, Phùng xông ra buộc lão phải chấm dứt hành động độc ác. Lão đàn ông đánh trả, Phùng bị thương, anh được đưa về trạm y tế của tòa án huyện. Ở đấy, anh đã nghe câu chuyện của người đàn bà hàng chài với bao sự ngạc nhiên, ngỡ ngàng và cảm thông. Anh hiểu người đàn bà ấy dù bị đánh đập tàn bạo đến mấy cũng cần có chồng, cần một người đàn ông sức vóc trên chiếc thuyền ngoài biển khơi để kiếm sống nuôi đàn con. Phùng thấm thía: Không thể đơn giản và sơ lược khi nhìn nhận mọi hiện tượng của cuộc đời, con người.
Tấm ảnh của Phùng được đánh giá cao và được treo nhiều nơi. Nhìn tấm ảnh đen trắng nhưng Phùng cứ thấy màu hồng của ánh sương mai và người đàn bà thô kệch, khuôn mặt tái nhợt … ngày nào
(theo gia sư văn tphcm)